Giấc mơ từ một khu vườn nhỏ

Trong Bài kinh ca tụng Đất Mẹ, thiền sư Thích Nhất Hạnh viết:

“Mẹ đã sinh ra bao chủng loại

Tạo bao mầu nhiệm ở trên đời

Thương yêu hết mực, không kỳ thị

Ôm lấy muôn loài chẳng sót ai

Thuần hậu, bao dung và vững chãi

Mẹ đang chuyên chở cả muôn loài”

Chuyện bắt đầu từ một khu vườn nhỏ trồng hữu cơ tên là Tuệ Viên nằm trên bãi bồi phù sa màu mỡ của dòng sông Hồng. Hơn mười năm về trước, những con người chưa từng làm đồng áng một lần, loay hoay tìm đường để “trở về”: trở về với Đất Mẹ và trở về với chính mình.

Từ khi còn là một khu vườn hữu cơ chỉ với 2 ha, chúng tôi đã luôn nghĩ tới một giấc mơ lớn: Giấc mơ tái thiết hệ sinh thái toàn câu. Bước chân ra khỏi khu vườn, cả một vùng độc canh rộng lớn nơi hệ sinh thái đã hoàn toàn bị phá vỡ. Đất chai lì, khô cằn, sâu bệnh, nông dân sử dụng chính nguồn lực hóa học đó và tự biến mình thành những “nạn nhân” đầu tiên. Khi mà bốn bề canh tác nông hóa, khu vườn nhỏ Tuệ Viên trở thành nơi trú ngụ bình yên của mọi loài, chúng di trú về sống trên khu vườn này. Và khu vườn là khởi nguồn của những hành trình, nơi gieo hạt cho cả ngàn tình nguyện viên trong nước lẫn quốc tế. Trước đại dịch Covid, nông nghiệp hữu cơ hay nông nghiệp thuận tự nhiên đang trở thành một trào lưu. Suốt 4 năm từ 2015 đến 2019, Tuệ Viên đón ngót 1.000 bạn trẻ muốn trải nghiệm với nông nghiệp, muốn khởi nghiệp với nông nghiệp hoặc đơn giản là muốn trở về. Tuệ Viên cũng gieo hạt cho hàng ngàn người lớn, em nhỏ trong chương trình “Trường học thiên nhiên”.

Trung bình mỗi năm, Tuệ Viên đón 7.000-10.000 lượt khách trong và ngoài nước đến để cùng nhau chia sẻ và lan tỏa về lối sống xanh. Ở Tuệ Viên có nhiều công trình tái chế để mọi người biến rác thành hoa: ngôi nhà tái chế từ gần 10.000 chiếc chai nhựa, những con đường, những ngôi nhà “đồng nát… Mỗi nụ cười của đứa trẻ, của ông bà, của bạn bè ngồi lại bên nhau nhấp chén trà từ chính hoa lá trong vườn là niềm vui sướng thật khó tả.

Những bước nhỏ trên chặng đường dài

Tuệ Viên nghiên cứu, hoàn thiện quy trình sản xuất nông nghiệp hữu cơ, sản xuất sản phẩm phân bón hữu cơ, chế phẩm vi sinh dạng bột và dạng nước tiện lợi, hiệu quả cao, ít sâu bệnh. Khoa học kỹ thuật giúp cho hệ sinh thái dần thêm đa dạng. Khi đất khỏe, giống khỏe, hệ sinh thái đa dạng thì cây tự khắc sẽ khỏe. Khi Đất Mẹ khỏe hơn, năng lượng vững chãi từ Đất Mẹ sẽ lan tỏa và ốm ấp lấy muôn loài. Rau hữu cơ Tuệ Viên lúc trước là thương hiệu rau hữu cơ đầu tiên cung ứng cho các siêu thị tại Hà Nội như Lottemart, Unimart, Vinmart, Minh Hoa, Fivimart…

Cho đến giờ, chúng tôi tập trung cung ứng cho AEON và các hộ gia đình. Tuệ Viên đã hoàn thiện và đưa ra thị trường 10 sản phẩm phân bón hữu cơ và chế phẩm vi sinh như Vegano, Vitamino, Gaia, E-Roots… Hầu hết đều là tự phụ phẩm nông nghiệp để tạo kinh tế tuần hoàn. Chúng tôi đã triển khai vùng trồng tại Long Biên, Thạch Thất, Chương Mỹ, Hưng Yên… Năng suất tăng 10-15%, chi phí sản xuất từ năm thứ 2 giảm trung bình 1/3. Tuệ Viên cho người nông dân thấy rằng quay về sản xuất hữu cơ không hề tốn kém, có thể giai đoạn đầu để phục hồi mọi thứ thì tốn hơn một chút nhưng khi đã phục hồi thành công thì chi phí sẽ giảm đáng kể. Tỉ lệ pha tối ưu 1:500 và có thể đi theo hệ thống tưới tiêu sẽ tiết kiệm được khá nhiều chi phí cho bà con.

Chúng tôi có những khách hàng thân thiết là các bệnh nhân ung thư nên thường xuyên được nghe câu chuyện của họ. Có thể đến thời điểm nào đấy, họ sẽ dừng lại và hòa nhập vào cây cối trong vườn. Mỗi lần tới Bệnh viện K hay Viện huyết học, Tuệ Viên lại đau nhói long bởi tình trạng người trẻ bị ung thư nhiều quá, có cả những em bé nhỏ xíu đã trở thành những chiến binh lấy bệnh viện làm nhà. Bên cạnh đó, không biết bao nhiêu bệnh nhân mắc bệnh da liễu do thói quen sử dụng hóa chất, ăn uống, môi trường ô nhiễm… Đó là động lực để Tuệ Viên bước những bước nhỏ trên chặng đường dài… Một ngày nọ, có khách đến thăm vườn hỏi: “Sao vườn Tuệ Viên ít cây thảo dược vậy?” Lúc ấy, chúng tôi thấy rất kì lạ bởi trong mắt chúng tôi thì tất thảy cây cối trong vườn đều thuốc. Thế là vào cuối 2019, dự án nghiên cứu các sản phẩm tự nhiên phục vụ đời sống hàng ngày từ các loại thảo mộc thay thế các sản phẩm hóa chất ra đời mang tên “Tôi là thảo mộc”.

Lần lượt từ chai nước rửa bát sinh học, chai nước rửa tay sinh học, chai gội thảo dược… được thai nghén. Hiện tại, dự án có 30 đầu sản phẩm cung ứng cho gần 200 hệ thống cửa hàng thực phẩm sạch, siêu thị, shop online… trên khắp cả nước, doanh thu trung bình 4-5 tỷ/năm. Mặc dù mức doanh thu không cao, lợi nhuận cũng không cao nhưng Tuệ Viên tin rằng, mình đang tặng cho mọi người một sự sẻ chia về lối sống bền vững, gắn kết để cộng đồng để cùng nhau thay đổi thói quen sản xuất, thói quen tiêu dùng, cùng nhau tái thiết hệ sinh thái. Nhiều người bảo chúng tôi cần phải “tham” hơn nếu không muốn chết đói nhưng Tuệ Viên biết, ĐỦ chính là hạnh phúc.

Việc của chúng ta là chân thành với mọi điều

Đầu 2020, dịch Covid tràn đến. Lúc ấy, Tuệ Viên đã nghĩ: Vậy là Mẹ thiên nhiên lại rung hồi chuông lớn để cảnh báo những đứa con dại khờ của mình rồi. Kênh phân phối chính của Tuệ Viên là MT-cửa hàng trực tiếp, thị trường chính là Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và các thành phố cho nên những đợt giãn cách khiến doanh số có những tháng tê liệt hoàn toàn. Các đại lý sợ rủi ro nên phải nghe ngóng thị trường, khó khăn ở khâu vận chuyển, tất cả chi phí tăng lên, nhân viên nghỉ ồ ạt… Chúng tôi cảm thấy bị ngợp, bởi có kế hoạch dự phòng thế nào cũng không tính được đến rủi ro này. Mọi thứ không còn nói hay được nữa, ban lãnh đạo Tuệ Viên nhanh chóng tìm phương án thay đổi cục diện: Tối ưu tất cả các chi phí, cho nhân viên làm việc luân phiên, chăm sóc khách hàng cũ song song tìm khách hàng mới, triển khai kênh online, đưa ra chiến lược cải tiến sản phẩm, nhận hợp đồng OEM, quay trở vào trong để hoàn thiện nội tại… Có những giải pháp tạo hiệu quả rõ rệt, có những giải pháp thì không. Cho tới tận bây giờ, khó khăn vẫn còn đó nhưng mỗi người ở Tuệ Viên đã rắn rỏi hơn nhiều và tình thương dành cho nhau cũng lớn hơn. Doanh thu năm 2021 dự kiến giảm 10% so với 2020 nhưng chúng tôi đang dần thích nghi với “bão”. 

Cơn bão này đi sẽ lại có cơn bão khác đến. Việc của chúng ta là chân thành với mọi điều: với khách hàng, với cộng đồng, với chính doanh nghiệp, với đồng nghiệp, gửi năng lượng yêu thương và sám hối đến vũ trụ và đợi chờ những khởi sắc của 2022. Đúng là khi chúng ta hỏi thì vũ trụ sẽ trả lời. Vài năm trước, Tuệ Viên đăng kí tham gia dự án EFD do CSIP phối hợp với Oxfam tổ chức nhưng bị “trượt”, năm nay khó khăn thì lại “đỗ”.

Với EFD, chúng tôi được học, được nghe, được kết nối nên vỡ vạc thêm nhiều điều. Có những lúc khó khăn, chúng tôi “bỏ bê” hành trình nhưng lại được thầy Sơn – chuyên gia tư vấn của Tuệ Viên cùng các anh chị em EFD “ủn mông” để tiếp tục. Từ đó, Tuệ Viên càng thấm rằng mình đâu có cô đơn.

Giống như rất nhiều các doanh nghiệp tạo tác động xã hội khác, ngoài mục đích kinh doanh, Tuệ Viên còn ấp ủ khát khao cháy bỏng tạo ra những giá trị tốt đẹp cho dải đất xinh đẹp với 4000 năm lịch sử, rộng hơn nữa là vì một hệ sinh thái toàn cầu. Đối với chúng tôi, không có gì là rác, chỉ là tài nguyên đặt không đúng chỗ mà thôi, từ tự nhiên cho đến con người, từ sức lao động tay chân cho đến trí tuệ. Nghệ nhân kim cương sẽ biết được giá trị của viên kim cương, người có trí tuệ sẽ nhìn thấy trí tuệ, cứ gieo hạt và hạt sẽ nảy mầm. Xin chia sẻ một câu hát mà chúng tôi vô cùng tâm đắc:

“Ai rồi cũng bước qua cuộc đời

Để lại những hành trang ở đây

Thế giới sẽ thật đẹp nếu như một ngày

Ta mỉm cười buông tay ở dưới tán cây mình gầy.”