Tôi là Lưu Thị Hòa, một người con dân tộc thiểu số thuộc nhóm dân tộc có số người ít nhất cả nước. Bố tôi là người Cờ Lao, mẹ tôi là người Pu Péo. Tôi may mắn được sinh ra trong một gia đình công chức cơ bản với nền tảng nông nghiệp lâu đời. Điều đó đã cho tôi kế thừa tình yêu nông nghiệp và đồng cảm với những khó khăn của đồng bào quê mình.
Từ khi bắt đầu đi học, tôi luôn luôn có thành tích học tập thuộc Top đầu của lớp. Là một học sinh gương mẫu, tôi được bầu vào ban cán sự của lớp, của trường. Năm 2011, sau khi thi đỗ vào Khoa Quốc tế học, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – ĐHQGHN, tôi tiếp tục năng nổ trong các hoạt động. Tôi tham gia CLB Rumbo Cheerleading Squad từng thi đấu và đạt nhiều giải cao trong nước, làm cộng tác viên một số chương trình cho Đài TH Việt Nam, làm mẫu ảnh, MC nhiều sự kiện… Ra trường, tôi trở thành Chuyên viên Marketing của Công ty FPT Telecom.
Trên hành trình đó, tôi còn sở hữu một số thành tích như Top 20 Chung kết Tài sắc Nhân văn 2011, lọt vào Chung kết Hoa hậu các dân tộc Việt Nam 2013, Giải Nhất cuộc thi Người đẹp miền Cao nguyên đá 2014 và Giải nhất người đẹp áo dài FPT Telecom 2015.
Với bản “lý lịch” như vậy, những tưởng tôi sẽ bước về phía ánh đèn sân khấu. Nhưng năm 2017, sau khi tham gia tình nguyện một số cuộc giải cứu nông sản địa phương và công tác theo đoàn cán bộ mang sản phẩm Hà Giang đi tìm đầu ra, tôi hiểu được sứ mệnh của mình là phải quay trở về và khởi nghiệp từ nguồn tài nguyên bản địa của quê hương. Tôi quyết định thành lập HTX Nông lâm nghiệp và Dịch vụ Thương mại tổng hợp Po Mỷ với 8 thành viên đều là người dân tộc thiểu số địa phương. Giống như tôi, họ đều có niềm đam mê với nông sản và khao khát làm giàu trên mảnh đất quê nhà.
Khi mới bắt đầu, do sự thiếu hụt về kiến thức, kinh nghiệm và vốn, chúng tôi đã thất bại trong hoạt động sản xuất và chế biến sản phẩm rau an toàn, thịt gác bếp. Toàn bộ tiền dành dụm trong 2 năm đi làm mất trắng, tôi suy sụp suốt nửa năm. Cho đến giờ, tôi vẫn nhớ mãi câu nói của mẹ: “Hay là con dừng lại, tiếp tục đi làm thuê, chứ mẹ thấy con chỉ mang tiền đi mà không thấy mang tiền về.” Câu nói ấy như xoáy sâu vào tâm trí và buộc tôi phải nghiêm túc nhìn nhận lại. Tôi chuyển hướng sang phân phối, bước đầu mở 2 cửa hàng bán lẻ đặc sản vùng cao mà sản phẩm chính là nông sản quê nhà Hà Giang. (Năm 2019, tôi phải đóng cửa 1 cửa hàng do không quản lý được). Từ đây, dần dần tôi lấy lại nhiệt huyết và quyết tâm. Cuối 2018, sau khi đạt Giải Khuyến khích Cuộc thi Dự án khởi nghiệp do Trung tâm BSA tổ chức, tôi mới thật sự có động lực và thêm kiên định với lựa chọn của mình. Từ đó, tôi dẫn dắt HTX tập trung vào định hướng và tham khảo thị trường với các sản phẩm: Mật ong hoa bạc hà; Cây ăn quả lâu năm: lê, đào, mận; Hạt óc chó.
Để tham khảo thị trường và hoàn thiện sản phẩm, HTX đã tích cực tham gia vào các hội chợ triển lãm tại nhiều vùng miền như: Tuần lễ Cam sành và quà tặng Noel 2017, Hội chợ Liên minh HTX các tỉnh Đông Bắc tại Hà Giang, Triển lãm OCOP tại Quảng Ninh, Hội chợ Giới thiệu sản phẩm địa phương của Liên minh HTX Việt Nam tại Hà Nội, Triển lãm kết nối các tỉnh miền Bắc tại Cao Bằng…
Năm 2020, HTX đã tiến hành ký kết bao tiêu 4000 lít mật ong cho 6 hộ dân sinh sống trên địa bàn, bao tiêu hầu hết sản lượng óc chó của huyện và ký kết bao tiêu toàn bộ sản lượng sâm khoai cho 12 hộ dân nghèo tại xã Tả Lủng, huyện Đồng Văn thông qua sự kết nối của UBND xã, tạo công việc cho 18 lao động địa phương. Sản phẩm của chúng tôi ra thị trường được đánh giá cao và phản hồi tích cực, đây thật sự là một sự động viên vô cùng to lớn với tôi. Cũng từ đó, Po Mỷ và cá nhân tôi liên tục được ghi nhận vì những đóng của mình cho cộng đồng.
Ngày 16/10/2018, HTX vinh dự được nhận Giấy khen về các hoạt động xuất sắc trong công tác kinh doanh tập thể.
Tháng 10/2018, đại diện HTX tham gia cuộc thi Dự án khởi nghiệp lần 4 do Trung tâm và Hội Hàng Việt Nam chất lượng cao thực hiện và xuất sắc đạt Giải Khuyến khích nội dung Dự án nhóm.
Tháng 7/2019, HTX nhận được bằng khen của Cục trưởng cục kinh tế hợp tác về thành tích xuất sắc trong phong trào khởi nghiệp
Tháng 12/2019, tôi vinh dự được nhận Giải thưởng Lương Định Của.
Tháng 11/2020, HTX nhận được bằng khen của Liên minh HTX Việt Nam về thành tích trong phong trào kinh tế tập thể
Tháng 12/2020, tôi được nhận bằng khen của Bộ trưởng chủ nhiện Ủy ban dân tộc về gương thanh niên khởi nghiệp tiêu biểu.
Về cơ bản, các sản phẩm của HTX đang dần được hoàn thiện và mở rộng quy mô lên đến gần 20 ha và bước đầu đầu tư trang thiết bị máy móc cho hoạt động sản xuất. Đồng thời, chúng tôi duy trì được 2 cửa hàng trưng bày giới thiệu và kết nối các sản phẩm đặc sản Hà Giang hoạt động kinh doanh ổn định tại trung tâm Hà Nội.
Khai thác tiềm năng bản địa, vừa là tôn chỉ vừa là động lực để tôi cố gắng không ngừng mỗi ngày. Song song với việc sản xuất, tôi vẫn không ngừng hoàn thiện bản thân và theo học lớp Thạc sĩ Luật học tại Học viện khoa học xã hội.
Khi các hoạt động đang trên đà phát triển ổn định thì dịch bệnh ập tới.
Trải qua các đợt dịch đầu tiên, HTX không bị ảnh hường nhiều do Hà Giang nằm ở vùng xanh và vẫn có lượng khách nhất định. Cho tới đợt dịch thứ 4 bùng phát vào tháng 4 vừa qua, tất cả các đơn hàng tới điểm du lịch bị ngừng 100% trong khi cơ cấu hàng hóa của Po Mỷ tới 70% là vào điểm du lịch. Bắt đầu từ đây, chúng tôi phải đối mặt với liên hoàn các vấn đề.
Cửa hàng vẫn được mở cửa xong lượng khách thưa thớt, hàng hóa khó lưu thông, nhà phân phối không hoặc chậm thanh toán công nợ trong khi HTX vẫn phải trả chi phí vận hành và lãi suất ngân hàng. Đôi khi, tôi cảm thấy cô đơn và khá lạc lõng trong hành trình khởi nghiệp mà không biết tâm sự cùng ai. Khó khăn chồng chất khó khăn khi vụ thu hoạch lê 2021 tỉ lệ sâu thối hỏng lên tới 60% và tôi phải bù lỗ để trả tiền cho nguòi dân. Có tháng đỉnh điểm, trong người tôi không còn đồng tiền nào, một lần nữa tôi lại rơi vào bế tắc. Chị gái tôi bảo: “Em cần nhìn nhận lại công việc của mình, vì việc này em chỉ làm được khi em khỏe mạnh, còn khi em ốm đau thì ai sẽ thay em làm?”
Và khi trực tiếp tham gia cùng các bác nông dân đi thu hoạch từng quả lê, từng bắp cải cọng rau, tôi thấy được sự cực khổ, thấy được tình yêu với đất mẹ, thấy được sự tin tưởng trong đôi mắt của họ. Tôi thấy sứ mệnh, trách nhiệm của tôi vẫn còn đó và còn rất nhiều người đang chờ tôi nữa. Tôi không cô đơn trên hành trình khởi nghiệp!
Tháng 7/2021, tôi quyết tâm thay đổi phương thức kinh doanh. Bước đầu là chuyển dịch tỷ lệ hàng hóa, chuyển nhiều sang bán lẻ thay vì sỉ, kết nối bán hàng thông qua các kênh của các Liên – Hiệp – Hội có uy tín và vị thế, bán hàng đa kênh thông qua hình thức offline khi kết nối với các cửa hàng TPS, đặc sản vùng miền, bán online trên các sàn thương mại điện tử, đa dạng hình thức bán hàng bằng hình ảnh, video hoặc livestream. Dần dần, bằng uy tín và sự cố gắng không ngừng của tất cả mọi người, đơn hàng đã về đều hơn, lượng hàng đi cũng ngày một nhiều và doanh thu của HTX tăng vọt hơn trước khi bùng dịch.
Cùng thời điểm gửi bản đăng ký tham dự chương trình Én Xanh 2021, cá nhân tôi vừa thuyêt trình thành công và đạt Giải Ba cuộc thi Ý tưởng khởi nghiệp năm 2021 do Tỉnh Đoàn Hà Giang tổ chức.
Chỉ một từ dành cho quyết định bỏ phố về quê
Cho đến nay, cơ bản tình hình đã được cải thiện nhưng dịch bệnh vẫn còn đó và là một HTX của thanh niên dân tộc vùng cao, chúng tôi còn vô vàn khó khăn về vốn, về nghiên cứu sản phẩm, hoạch định kinh doanh cũng như xây dựng thương hiệu. Hy vọng rằng thông qua chương trình Én Xanh 2021, chúng tôi sẽ có cơ hội được kết nối, được hỗ trợ, được mang câu chuyện của mình đi truyền cảm hứng cho các bạn thanh niên dân tộc thiểu số khác đã và đang có ý định khởi nghiệp.
Tôi muốn nói với các bạn rằng: Chỉ một từ tôi dành cho quyết định bỏ phố về quê của mình, đó chính là “xứng đáng”.
